System rzymski zapisywania liczb wykorzystuje cyfry pochodzenia etruskiego, które Rzymianie przejęli i zmodyfikowali około VI – V wieku p.n.e. Liczby uzyskuje się poprzez dodawanie lub odejmowanie poszczególnych symboli. W zapisie stosujemy 7 znaków: I, V, X, L, C, D i M, ale nie ma symbolu zera. Rzymski system jest przejrzysty i logiczny, jednak niewygodny w użyciu i niepozwalający na zapisywanie ułamków.
Cyfry rzymskie zostały wyparte z codziennego użytku przez mniej skomplikowane cyfry arabskie. Mimo to, wciąż używa się ich w niektórych przypadkach, takich jak: zapisie wieków w historii, np. XVII wiek naszej ery; zapisywaniu miesięcy, np. VI – czerwiec; zapisywaniu dat powstania budowli, nazwach wydarzeń historycznych, np. I wojna światowa; imionach władców i papieży, np. Jan Paweł II; numerowaniu tomów dzieł, np. V tom encyklopedii; oznaczaniu numerów liceów w Polsce, np. IV Liceum Ogólnokształcące; numerowaniu klas w szkole, np. III b; numerowaniu pięter w budynkach, np. VII piętro oraz zapisywaniu godzin na cyferblatach zegarów.
Zapis cyfr rzymskich i odpowiadających im liczb w systemie arabskim: I – 1, V – 5, X – 10, L – 50, C – 100, D – 500, M – 1000.
System rzymski zapisywania liczb wykorzystuje 7 znaków, a liczby uzyskuje się poprzez dodawanie lub odejmowanie poszczególnych symboli. Mimo iż rzymski system zapisywania liczb jest niewygodny i niepozwalający na zapisywanie ułamków, wciąż używa się go w niekt
Uszereguj chronologicznie podane wydarzenia
W tym ćwiczeniu należy uszeregowac chronologicznie pięć wydarzeń, które zostały podane wraz z datami.
- 5 – MCCCLXXXV pierwsza unia polsko-litewska
- 4 – MDCLXVI wielki pożar Londynu
- 1 – MDX ogłoszenie teorii heliocentrycznej przez Mikołaja Kopernika
- 2 – MDXXV hołd pruski
- 3 – MDCCLXXVI ogłoszenie Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych
Na pierwszym miejscu znalazła się unia polsko-litewska z roku MCCCLXXXV. Następnie, na drugim miejscu, jest wielki pożar Londynu z roku MDCLXVI. Na trzecim miejscu jest ogłoszenie teorii heliocentrycznej przez Mikołaja Kopernika w roku MDX, a na czwartym hołd pruski z roku MDXXV. Ostatnie, piąte miejsce, zajmuje ogłoszenie Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych w roku MDCCLXXVI.
Uszereguj chronologicznie podane wydarzenia:
MCCCLXXXV pierwsza unia polsko – litewska
Unia polsko-litewska zawarta w Krakowie w 1385 roku była unią personalną między Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim, zapoczątkowana przez ślub Władysława Jagiełły z królową Jadwigą Andegaweńską.
Różnica liczb MCDXXI i CCCLVII wynosi:
Obie liczby są zapisane w systemie rzymskim. Aby je odjąć, należy najpierw zmienić je na postać arabską. MCDXXI to 1421, a CCCLVII to 357. Różnica między nimi wynosi 1064.
W którym przypadku liczby MCCCLXXI, MCCXXIX, MCXCII są uporządkowane malejąco?
Aby uporządkować liczby od największej do najmniejszej, należy najpierw zmienić je na postać arabską. MCCCLXXI to 1371, MCCXXIX to 1229, a MCXCII to 1192. Liczby uporządkowane malejąco to MCCCLXXI, MCCXXIX, MCXCII.
Jeżeli w liczbie MDLXIV zamienimy miejscami znaki L i X, to otrzymamy liczbę:
Liczba MDLXIV to 1564. Po zamianie miejscami znaków L i X otrzymamy liczbę MLXIV, która jest o dwadzieścia mniejsza niż liczba MDLXIV.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zapisz podane liczby za pomocą znaków rzymskich.
- 1666 – MDCLXVI
- 3999 – MMMCMXCIX
Ćwiczenie 2
Rozszyfruj wyrazy, wstawiając w miejsce liczb odpowiednie znaki rzymskie.
- 500 A 50 – DAL
- 500 O 1000 – DOM
- 1000 O 500 A – MODA
- 50 A 1000 A – LAMA
- 100 U 500 – CUD
- 50 EJ 100 E – LEJCE
- 500 A 1000 A – DAMA
- 1000 O 100 – MOC
Ćwiczenie 3
Zapisz znakami rzymskimi podane daty.
- 476 r. – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego – CDLXXVI
- 1534 r. – stworzenie Kościoła anglikańskiego – MDXXXIV
- 1768 r. – odkrycie Australii przez Jamesa Cooka – MDCCLXVIII
- 1364 r. – założenie Uniwersytetu
Wstaw odpowiedni znak:
- MCXXXII > MDXXII
- CCLXXIII = CCCXXV
- MMCDLXXII < MMCDLXXXI
- DCLXXV < 625
- 3201 > MMMII
- 2323 = MMCCXXXIII
- DCCCXXIX …
Aby uporządkować liczby, najpierw trzeba zmienić je na postać arabską:
- MCXXXII to 1132, a MDXXII to 1522, więc MCXXXII jest mniejsze od MDXXII.
- CCLXXIII to 273, a CCCXXV to 325, więc CCLXXIII jest mniejsze od CCCXXV.
- MMCDLXXII to 2472, a MMCDLXXXI to 2481, więc MMCDLXXII jest mniejsze od MMCDLXXXI.
- DCLXXV to 675, a 625 to 625, więc DCLXXV jest większe od 625.
- 3201 to 3201, a MMMII to 3002, więc 3201 jest większe od MMMII.
Ćwiczenie 9
Połącz w pary liczby arabskie z ich rzymskimi odpowiednikami:
- 166 – CLXVI
- 372 – CCCLXXII
- 1187 – MCLXXXVII
- 1463 – MCDLXIII
- 1723 – MDCCXXIII
- 2016 – MMXVI
Połącz w pary równą liczby:
- 1463 = MCDLXIII
- 372 = CCCLXXII
- 1187 = MCLXXXVII
- 2016 = MMXVI
- 166 = CLXVI
- 1723 = MDCCXXIII
Ćwiczenie 10
Rozstrzygnij, czy podane zdanie jest prawdziwe czy fałszywe:
RyUbS5YQ90ho0 – Prawdziwe
RXDqtYe9joc66 – Fałszywe
Ćwiczenie 11
Wstaw w miejsce znaków + lub – odpowiednie znaki, aby równanie było poprawne:
- VII = 5 + 2
- IX = 10 – 1
- CCXCI = 100 + 100 + 100 – 10 + 1
- MCDXIV = 1000 + 500 – 100 + 105 – 1
- MCCXCIX = 1000 + 100 + 100 + 100 – 10 + 10 – 1
Ćwiczenie 12
Wstaw w puste miejsce odpowiedni znak rzymski, aby równanie było poprawne:
- CCCXXIII + 232 = DV
- 2431 – MCCCLII = MLXIX
- MCCXCI + C_LVII = 1748
- MCCXXVII – 152 = MCLXXV
Ćwiczenie 13
Ile jest liczb zapisanych w systemie rzymskim, w których każdy znak użyto dokładnie jeden raz? Podaj przykłady takich liczb.
Istnieją tylko siedem takich liczb: I, V, X, L, C, D, M.
Ćwiczenie 15
Szukanie tekstu źródłowego zawierającego tylko liczby zapisane w systemie rzymskim może być czasochłonne. Jednym z potencjalnych sposobów na to zadanie jest użycie narzędzi do wyszukiwania tekstów w formacie rzymskim lub przeglądanie dokumentów historycznych zawierających liczby zapisane w tym systemie. Przykładem takiego dokumentu jest „Historia Rzymska” Tacyta, który zawiera wiele liczb rzymskich.
Użycie narzędzi do wyszukiwania tekstów w formacie rzymskim
Aby znaleźć tekst źródłowy zawierający tylko liczby rzymskie, można skorzystać z narzędzi do przeszukiwania tekstów, takich jak wyszukiwarki internetowe. W wyszukiwarce należy wpisać wyrażenie regularne, które będzie odpowiadało wzorcowi liczb rzymskich. Przykładowo, można użyć wyrażenia regularnego (M|CM|D?C{0,3})(XC|XL|L?X{0,3})(IX|IV|V?I{0,3}), które będzie odpowiadało wzorcowi rzymskiemu. Następnie wyszukiwarka powinna zwrócić wyniki zawierające tylko liczby rzymskie.
Przeglądanie dokumentów historycznych zawierających liczby rzymskie
Innym sposobem na znalezienie tekstu źródłowego z liczbami rzymskimi jest przeglądanie dokumentów historycznych, takich jak kroniki, dokumenty prawnicze, czy rękopisy. W takich dokumentach liczby rzymskie często pojawiają się jako oznaczenie dat, liczb wojskowych, czy wartości pieniężnych. Przykładem takiego dokumentu jest Kodeks Justyniana, który zawiera liczne liczby rzymskie.
Ten post dotyczy zapisywania i odczytywania liczb w systemie rzymskim. Mam nadzieję, że ten artykuł zapewni Ci niezbędne informacje.
