W przeszłości wszystkie kontynenty były połączone w jeden duży albo rozpadały się na mniejsze, ale ich położenie ciągle się zmienia. Ruch kontynentów i oceanów po powierzchni naszej planety trwa nieustannie.
Woda pokrywa większość Ziemi i jest podzielona na pięć oceanów: Spokojny, Atlantycki, Indyjski, Południowy i Arktyczny. Każdy z nich ma swoje charakterystyczne cechy i warunki życia dla różnych gatunków organizmów. Ponadto, wody słodkie takie jak rzeki, jeziora, bagna i mokradła, tworzą unikalne środowiska wodne dla wielu roślin i zwierząt.
Każdy fragment kuli ziemskiej, który nie jest zalany wodami mórz i oceanów, nazywamy lądem. Wśród lądów wyróżniamy kontynenty, czyli duże obszary lądów o powierzchni wielu milionów kilometrów kwadratowych, oraz mniejsze fragmenty, nazywane wyspami.
Największym kontynentem jest Azja, która zajmuje powierzchnię około 44,6 milionów km². Leży na półkuli północnej i wschodniej. Wielu naukowców uważa, że wraz z Europą stanowi jeden kontynent, nazywany Eurazją (o powierzchni ponad 55 milionów km²).
Afryka jest drugim pod względem powierzchni kontynentem, zajmując obszar ponad 30 milionów km². Leży na północ i południe od równika oraz na wschód i zachód od południka 0⁰, czyli na wszystkich półkulach.
Inne kontynenty to Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Antarktyda i Australia. Każdy z nich ma swoje unikalne cechy geograficzne, klimatyczne i różnorodność biologiczną.
Najwyższy szczyt Azji to Mount Everest, który sięga ponad 8,8 km nad poziomem morza. Najwyższym szczytem Afryki jest
ty oglądasz: Kontynenty na Ziemi
KONTYNENTY I OCEANY NA ŚWIECIE
Ameryka Północna
Ameryka Północna to kontynent o powierzchni ponad 24 milionów km2, co czyni go trzecim pod względem wielkości na świecie. Znajduje się on w całości na półkulach północnej i zachodniej.
Ameryka Południowa
Ameryka Południowa to kontynent o powierzchni nieco mniej niż 18 milionów km2. Leży on po obu stronach równika, ale tylko na półkuli zachodniej. Niektórzy badacze uważają obie Ameryki za jeden kontynent.
Antarktyda
Antarktyda to kontynent o powierzchni zaledwie 13 milionów km2, leżący wokół bieguna południowego. Jest to jedyny duży ląd na świecie, na terenie którego nie ma żadnego państwa i który do żadnego państwa nie należy.
Europa
Europa to kontynent o powierzchni około 10,18 milionów km2, który leży wraz z Azją na półkuli północnej i wschodniej, ale jej zachodnie krańce sięgają półkuli zachodniej.
Australia
Australia to najmniejszy kontynent o powierzchni zaledwie 7,5 milionów km2 bez przybrzeżnych wysp (z całą Oceanią – 8,5 milionów km2). Leży na półkuli południowej i wschodniej. Jest w całości zajęta przez jeden kraj noszący tę samą nazwę.
MAPA ŚWIATA
Opis kolorów na mapie:
- Kolor żółty – Ameryka Północna
- Kolor jasnobrązowy – Ameryka Południowa
- Kolor brązowy – Afryka
- Kolor czerwony – Europa
- Kolor zielony – Azja
- Kolor ciemnozielony – Australia
- Kolor jasnoniebieski – Ocean Atlantycki
- Kolor ciemnoniebieski – Ocean Indyjski
- Kolor niebieski – Ocean Spokojny
Położenie Islandii
Islandia to kraj leżący na Oceanie Atlantyckim, na północno-wschodniej stronie Europy. Jednak, biorąc pod uwagę odległości, mogłaby być również uznana za część Ameryki Północnej. Na mapie po lewej stronie przedstawiono Europę i Islandię umiejscowioną na północno-wschodniej stronie Europy. Obok znajduje się mapa samej Islandii na Oceanie Atlantyckim.
Wysokość i kształt Islandii
Na obu mapach zastosowano skalę barw dla ukazania wysokości. Kolor zielony oznacza niziny, żółty -wyżyny, a czerwony – góry. Kolorem niebieskim zaznaczono morza i oceany. Białe plamy na terenie Islandii to lodowce. Islandia posiada wulkaniczny krajobraz z licznymi wulkanami i gejzerami, a także wiele lodowców.
Granice kontynentów
Granice między kontynentami wyznaczane przez uczonych spotykają się czasem ze sprzeciwem. Istnieje precyzyjnie wyznaczona granica lądowa między Europą i Azją, jednak jej przebieg jest niekiedy wytyczany inaczej. Na przykład część uczonych uważa, że góry Kaukaz należą do Europy, a nie do Azji. Podobne spory dotyczą granic między obiema Amerykami oraz między Afryką i Azją. Zwykle przyjmuje się, że granicami są brzegi kanału Panamskiego (podział Ameryki) i Sueskiego (Azja/Afryka), ale należy pamiętać, że kanały te wykopane są przez ludzi i nie są to granice naturalne.
Główne łańcuchy górskie i najwyższe szczyty kontynentów
Europa
Najwyższe łańcuchy górskie Europy to Alpy, rozciągające się na 1200 km, a ich najwyższym szczytem jest Mont Blanc (4807 m n.p.m.). Kolejnymi ważnymi pasmami górskimi są Pireneje, ciągnące się na granicy francusko-hiszpańskiej, i Karpaty, które rozciągają się na 1500 km przez 8 państw. Zaliczane do Europy, lecz leżące tuż za granicą z Azją, są również Kaukaz, a ich najwyższym szczytem jest Elbrus (5642 m n.p.m.).
Ameryka Północna
Na zachodniej stronie Ameryki Północnej ciągną się Kordyliery, które wyróżniają się zróżnicowanym krajobrazem, od pustyni do wiecznego śniegu. Najwyższym szczytem w Kordylierach i w Ameryce Północnej jest McKinley (6194 m n.p.m.).
Ameryka Południowa
W Ameryce Południowej najdłuższym pasmem górskim są Andy, ciągnące się na 7000 km przez 7 krajów. Najwyższym szczytem Andów jest Aconcagua (6961 m n.p.m.).
Afryka
W Afryce najwyższy szczyt to wulkaniczny Kilimandżaro (5895 m n.p.m.), który składa się z trzech wierzchołków pochodzenia wulkanicznego.
Azja
Poza wymienionymi już Kaukazem i Alpami, Azja ma wiele innych łańcuchów górskich. Najwyższym szczytem Azji i całego świata jest Mount Everest (8848 m n.p.m.) w Himalajach. Innymi ważnymi pasmami górskimi są Hindukusz, Karakorum i Pamir.
Australia
W Australii najwyższym szczytem jest Góra Kościuszki (2230 m n.p.m.), która jest niższa od najwyższej góry w Polsce – Rysów (2499 m).
Antarktyda
Na Antarktydzie znajduje się Masyw Vinsona (4892 m n.p.m.), który jest najwyższym szczytem na kontynencie antarktycznym.
Wyspy i archipelagi
Mniejsze obszary lądów noszą nazwę wysp. Największą wyspą świata jest Grenlandia, leżąca na północnym Atlant
Ciekawostka: Precyzja pomiaru wysokości Mount Everestu
Mount Everest to najwyższa góra na świecie, ale co ciekawe, nadal istnieją wątpliwości co do precyzji jej pomiaru. Z jednej strony, pomiary satelitarne sugerują, że może mieć wysokość 8850 m n.p.m. Z drugiej strony, wyniki uzyskiwane innymi metodami wskazują na 8844 oraz 8846 m n.p.m. Jednakże, należy pamiętać, że góra ta wraz z całymi Himalajami ciągle rośnie w tempie kilku milimetrów rocznie, a jednocześnie ulega niszczeniu przez mróz, wiatr i śnieg.
Uwaga! Bezpieczeństwo w górach
Niezależnie od precyzji pomiarów, warto pamiętać, że w górach zawsze istnieje ryzyko wypadków, nawet dla doświadczonych i dobrze wyposażonych wspinaczy. Należy zachować ostrożność podczas każdej wędrówki po górach, nawet w niższych górach takich jak te w Polsce. Co roku zdarzają się tragiczne wypadki śmiertelne.
Zadania dotyczące geografii kontynentów
Podczas wskazywania wybranych wysp lub archipelagów na mapie świata, warto pamiętać, że wiele z nich znajduje się w sąsiedztwie kontynentów, ale wiele innych leży daleko od kontynentów, na otwartym oceanie. Oto wybrane przykłady:
Ćwiczenie 1: Rozmiary kontynentów
Celem tego ćwiczenia jest ocena prawdziwości stwierdzeń dotyczących rozmiarów kontynentów.
Zadanie interaktywne
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących rozmiarów kontynentów:
- Eurazja jest mniejsza od Azji.
- Azja jest największym kontynentem.
- Obie Ameryki razem są większe od Azji.
- Australia jest najmniejszym kontynentem.
- Europa jest najmniejszym kontynentem.
Ćwiczenie 2: Połączenia lądowe kontynentów
Celem tego ćwiczenia jest wskazanie nazw par kontynentów, które mają lądowe połączenia.
Zadanie interaktywne
Wskaż nazwy par kontynentów, które mają lądowe połączenia:
- Europa / Azja
- Azja / Afryka
- Ameryka Północna / Ameryka Południowa
- Europa / Afryka
- Azja / Ameryka Północna
- Azja / Australia
- Ameryka Południowa / Antarktyda
- Australia / Antarktyda
Ćwiczenie 3: Granice lądowe kontynentów
Celem tego ćwiczenia jest ocena prawdziwości stwierdzeń dotyczących granic lądowych kontynentów.
Zadanie interaktywne
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących granic lądowych kontynentów:
- Europa nie ma granicy lądowej z Azją.
- Granica w okolicach Kaukazu nie budzi wątpliwości.
- Przebieg granicy między Europą i Azją od Oceanu Arktycznego do Morza Kaspijskiego nie budzi wątpliwości.
