Podczas lekcji języka uczniowie poznają podstawowe funkcje wypowiedzi językowej oraz typy funkcji języka. Są to funkcje informacyjna, funkcja sprawcza, funkcja nakłaniająca (impresywna), funkcja ekspresywna, funkcja poetycka i funkcja fatyczna.
Uczniowie zdobywają wiedzę na temat każdej z funkcji języka, aby umieć je zidentyfikować w tekście, wskazać cechy charakterystyczne dla każdej funkcji oraz zbudować tekst, posługując się każdą z nich.
Metoda i forma pracy na lekcji to pogadanka oraz ćwiczenia praktyczne, a jako środek dydaktyczny wykorzystywana jest tablica.
Podczas lekcji nauczyciel pyta uczniów o cele, jakie mogą służyć wypowiedzi językowe oraz jakie możliwe intencje je budują. Nauczyciel prosi uczniów o przykłady dostosowane do znaczenia każdej funkcji.
Na tablicy powstaje zapis wyróżniający funkcje wypowiedzi językowych, a uczniowie podają przykłady dla każdej z funkcji:
A) Funkcja informacyjna (komunikatywna) – jej celem jest przekazanie informacji, np. Mama ugotowała dziś wyśmienity obiad.
B) Funkcja sprawcza – pełniące ją wypowiedzi mają za zadanie stwarzać nowe stany w rzeczywistości pozajęzykowej, przez ich wypowiedzenie zmienia się coś w stosunkach między ludźmi istnieje obietnica czy jakieś zobowiązanie), np.: Obiecuję, że już nigdy nie będziesz miał ze mną takich kłopotów. Przepraszam, że cię okłamałam.
C) Funkcja nakłaniająca (impresywna) – dotyczy wypowiedzi, których głównym celem jest wywarcie wpływu na odbiorcę. Może to służyć różnym celom, np. wywołaniu działania: Pożycz mi na bilet. Niezwykle dzisiaj zimno.
Różnice między perswazją a manipulacją
Perswazja
Perswazja to sposób przekonywania, który jest stosowany, aby wpłynąć na decyzje drugiej osoby. Przykładem może być wykorzystanie argumentów i faktów, aby przekonać odbiorcę do swojego stanowiska. Perswazja jest zwykle uważana za pozytywną, gdyż osoba, która jest przekonana, że coś jest dla niej korzystne, zwykle dobrowolnie podejmuje decyzję.
Manipulacja
Manipulacja to sposób przekonywania, który ma na celu wprowadzenie drugiej osoby w błąd lub wykorzystanie jej słabości, aby osiągnąć swoje cele. Przykłady manipulacji to stosowanie emocjonalnych szantaży, fałszywych obietnic lub ukrywanie niekorzystnych informacji. Manipulacja jest uważana za negatywną, gdyż osoba, która jest manipulowana, zwykle podejmuje decyzję, która nie jest dla niej korzystna.
Zadanie domowe dla Anki
Znajomość dawnego kolegi w Paryżu
Słuchaj, Anka! Musisz mi uwierzyć, to zupełnie nieprawdopodobne! Podczas naszej wycieczki do Paryża spotkaliśmy Adama, chłopaka z twojej dawnej podstawówki! Nie mogę uwierzyć, że po latach natknęliśmy się na siebie w takim miejscu.
Fragment poetycki
Oto widzisz, znowu idzie jesień,
człowiek tylko leżałby i spał…
Załóżże twój szmaragdowy pierścień:
Blask zielony będzie miło grał.
Reakcja na nieodpowiedzialne zachowanie
Zachowałeś się bardzo nieodpowiedzialnie! Proszę, nie powtarzaj takiego błędu w przyszłości. Twoje działania mogą mieć negatywne konsekwencje dla Ciebie i dla innych.
Zadanie domowe
Napisz krótki tekst dotyczący konkretnej sytuacji w szkole, posługując się znanymi ci funkcjami wypowiedzi językowej.
Czas trwania lekcji: 45 minut
Uwagi do scenariusza
Lekcja przewidziana dla III klasy gimnazjum. Funkcje języka – termin zastosowany w temacie lekcji jest skrótem od funkcji wypowiedzi językowych.
Mam nadzieję, że ten artykuł dostarczy Ci niezbędnej wiedzy na temat funkcji języka. Znajdziesz tutaj informacje na temat poszczególnych funkcji języka oraz przykłady ich zastosowań.
